(c) Risto Avramovski, ERIAC
O Networko le Romane Fundaciako vaš i Evropa komemorisarel o 80-to berš katar o Holokausto le Romengo
Juli 2024 -4 ginavipe
Te das pakiv pal o Evropuno Memorialo Dives vaš o Holokausto le Romengo thaj le Sinturjengo, i Romani Fundacia vaš i Evropa thaj lake networkoske membrurja inkeren khetanes jekh seria iventurjengi, jekh konferencia, jekh ekshibicia thaj jekh vizita ko Auschwitz-Birkenau te komemorisaren le 4,300 romen thaj sinturjen kaj sas mudarde othe 80 berša maj anglal, andi rjat katar o 2-to Avgusto 1944.
I misia si te mothoven pes palem paramisja thaj te keras edukacia le neve generaciake pal e džungalimata le Holokaustoske te na maj aven e roma bisterde viktime.
E historianurja ginavde ke opral 500,000 roma thaj sinturja sas mudarde katar e nazisturja thaj lenge kolaboratorja ando Dujto Lumjako Baro Maripe. Ando decembro 1942 o Heinrich Himmler dinjas ordino te oven deportisarde savore roma andar o Baro Germanikano Rajkanipe, thaj e maj but sas bičhalde ko specialo kerdo “Gypsy familiako kampo” ando Auschwitz-Birkenau.
Ande jekh vaxt kana i Evropa lel samate sar vazden pes le ekstremo-čače rigake aktiviteturja, o nabisteripe le Holokaustosko si te astarel ando 1-to Avgusto jekhe ekshibiciasa anavjardi „E Roma Eroja le Rezistencake” kerdi katar o romano artisto korkoro-sikljovno, Emanuel Barica ko Auditoriumo Maximum andar o Krakow. Pal kado avel i internacionalo konferencia anavjardi „Miro Mothovipe si vaš e Terne” savi si lan jekh plenaraki sesia le Zeljkosa Jovanovic, o prezidento katar i Romani Fundacia vaš i Evropa. Andi belveli si te ovel jekh memorialo koncerto ki Filarmoniaka andar o Krakow bašalindos "O Lungo Drom (The Long Road)", jekh oratorio kerdo katar o Ralf Yusuf Gawlick thaj giljabdo katar i Clara Meloni (Soprana), o Christoph Filler (Baritono), László Rácz (Cimbalom) thaj o Ansamblo Alban Berg Viena.
Sikavindos sode vašno si i komemoracia le Holokaustoski, o Zeljko Jovanovic, o prezidento katar i Romani Fundacia vaš i Evropa phendjas:
”De deša beršenge vazdas i memoria le džungalimatengi kerde kontra amare papurja ando Auschwitz thaj o prindžaripe liljas amenge sa kadja de but. Si amaro moralo responsabiliteto sar roma te paruvas kadaja memoria ande jekh vurdon cilosko thaj auto-zorjarimasko thaj te keras jekhipe maškar e nacionalo themutnimata, čhibja thaj religie, te ovas sigurno ke amaro mesadžo si šundo thaj amare mangimata si lile samates slobodo katar le nakhe vaxtesko phandipe thaj katar o prezento rasismo. Ama so te adžukeras katar e publikane institucie thaj katar lenge bukjarne kana amare parlamenturja thaj guvernurja si peravde katar i politika le ekstremo-čače rigaki thaj katar e ekstremisto politike? Anel peske kodo čačes andi godi i Evropa thaj šaj te adžukeras protekcia? Si amaro moralo responsabiliteto sar roma te paruvas kadaja memoria ande jekh vurdon cilosko thaj auto-zorjarimasko thaj te keras jekhipe maškar e nacionalo themutnimata, čhibja thaj religie, te ovas sigurno ke amaro mesadžo si šundo thaj amare mangimata si lile samate serioso.”
Vakerindos pal i ekshibicia katar o Emanuel Barica, i Timea Junghaus, i Eksekutivo Direktorka katar o ERIAC, phendjas:
“I trauma le Holokaustoski si nakhavdi katar jekh generacia avrjate. Siklindos pal e dukha amare romane phurenge, na numaj prindžaras ‘o banaliteto le bilačhimasko’, ama vi sikavas i romani zor, e dživimaske strategie thaj o trebajpe vaš politikani rezistenca mamuj i opresia. E artisturja thaj e kreatorja sas vitalo vaš o garavipe le Romane Holokaustoske memoriako thaj te nakhaven lan maj dur. Ande jekh vrjama kana vazden pes anti-romane sentimenturja, i konfrontacia amare historiasa thaj i promocia le edukaciaki si but vašno. I arta sastjarel thaj e romane kreativno talenturja khelen ključno rolo ande kadava proceso.”
O Barica dikhel pes sar artistikano aktivisto thaj si angadžisardo te marel pes kontra i diskriminacia le romengi thaj le sinturengi thaj te prindžarel pes lengi ekskluzia ando nakhlo vaxt thaj ando prezento.
I komemoracia andar kado berš si te anel khetanes angluno drom i Romani Fundacia vaš i Evropa thaj e membrurja lake networkoske: Le Evropako Romano Instituto vaš Arte thaj Kultura (ERIAC), O Romano Edukaciako Fondo (REF), I Barjarimaski Iniciativa vaš o Romano Antreprenoriato (REDI) thaj e Roma vaš i Demokracia (RFD).
Kadava berš i imagina vaš amari komemoracia si inspirisardi katar e evokativno makhimata le khameske luludjasa katar i Ceija Stojka. I Ceija Stojka, jekh romni dživdi pal o Holokausto, sas jekh but lačhi artistka thaj xramosarni savjake butja sikaven ande jekh emocionanto modo i rezilienca thaj o šukaripen le romane spiritosko maśkar e džungalimata le genocidoske. Laki arta, specialo le khameski luludi, sikavel o patjabe, o adžukeripe thaj e bixasardi zor le romengi. Le Ceijako barvalipe si jekh testamento pal i bari zor le artaki te inspiril, te sastiarel thaj te anel khetanes komunitete anglal bigodisarde pharimata.
I seria le iventurjengi si šerutnjardi katar e NGO-urja thaj e institucie sar si o Centralo Konsilo thaj le Dokumentaciako Kulturalo Centro le Germanikane Sinturjengo thaj Romengo ande kolaboracia le Romenge Asociaciasa andar i Polska thaj o Centro vaš i Romani Historia thaj Kultura andar o Oświęcim.
O ivento si te ovel sikavdo live ko thaj Youtube thaj https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/.
E vizualo imagine vaš i participacia šaj den pes tele te ovel tumen kana mangen te aven ki komemoracia online thaj te hulaven len andi socialo media.
Roma Foundation for Europe
Vi kado šaj te ovel tuke interesanto
Romani: Jekh čhib avutnimaski
O nango skamin andar le Evropako Parlamento
"Ame vazdas komunitete"
Kategorie
Impakto
Harne informacie
Eksplanacie
Presa
Glasurja
Vaš mediake mangimata:
[email protected]Registrisaren tumen kathe te na xasaren e nevimata pal i kampania, e neve inventurja thaj aver nevimata katar le Romengi Fundacia vaš i Evropa thaj katar amaro networko.
Registrisaren tumen vaš amaro nevimatengo lil